Kolejne orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) z 3 maja 2024 r. (sprawa C-348/23), utrzymuje korzystną dla kredytobiorców linię orzeczniczą, wyrażoną w wyroku TSUE z 7 grudnia 2023 r. (C-140/22).
W ostatnim czasie Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) ponownie pochylał się nad sprawami kredytów zawierających klauzule waloryzacyjne i przeliczeniowe powiązane z walutą obcą. Uwagę zwrócić należy na postanowienie TSUE z 3 maja 2024 r. (sprawa C-348/23), dotyczące kwestii zwrotu nienależnego świadczenia.
Komentowane orzeczenie zapadło na kanwie sporu konsumentów przeciwko bankowi BNP Paribas Polska S.A. Sąd krajowy zwrócił uwagę na prezentowane w polskim porządku prawnym stanowisko, w myśl którego, dopóki konsument nie złoży sformalizowanego oświadczenia lub nie potwierdzi, że zgadza się na utrzymanie nieuczciwego warunku, żadna ze stron nie może skutecznie domagać się zwrotu nienależnego świadczenia.
Zdaniem sądu polskiego takie stanowisko ogranicza zakres ochrony przyznanej konsumentom. Dostrzeżono, że konsument, który nie złożył sformalizowanego oświadczenia, nie będzie w stanie uzyskać ochrony prawnej, pomimo zawarcia nieuczciwych warunków w umowie, w której jest stroną. Nierzadko, sądy krajowe uzależniały wymagalność wierzytelności konsumenta właśnie od złożenia takiego oświadczenia.
Zwrócono również uwagę, że niektóre sądy krajowe odrzucają sformalizowane oświadczenia kredytobiorców, które nie odpowiadają konkretnemu modelowi, podczas gdy model ten różni się w poszczególnych sądach. Niewątpliwe taka praktyka osłabia odstraszający skutek prawodawstwa unijnego oraz zachęca przedsiębiorców do kwestionowania roszczeń konsumentów (zarówno na etapie przedsądowym, jak i sądowym).
Rozpatrując niniejszą sprawę TSUE podkreślił, że konsument korzysta z wysokiego poziomu ochrony przewidzianego w Dyrektywie 93/13, a ochrona ta nie może być zawieszona albo uzależniona od spełnienia przesłanek przewidzianych przez prawo krajowe lub wynikających z orzecznictwa krajowego. Tym samym, roszczenia konsumenta nie mogą być uzależnione od spełnienia przez niego warunku zawieszającego, który miałby polegać na złożeniu przed sądem krajowym oświadczenia, w którym konsument wskaże:
- po pierwsze, że nie wyraża zgody na utrzymanie niedozwolonych postanowień;
- po drugie, że jest świadomy, że nieważność postanowień umowy pociąga za sobą stwierdzenie nieważności umowy;
- po trzecie, że wyraża zgodę na stwierdzenie nieważności tej umowy.
Niezmiernie nas cieszy, że Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej ponownie stanął po stronie kredytobiorców. Komentowane postanowienie stanowi rozwinięcie i potwierdzenie stanowiska wyrażonego w wyroku TSUE z 7 grudnia 2023 r. (C-140/22).
Wpływ powyższych orzeczeń TSUE dostrzegamy również w naszej praktyce zawodowej. Owszem, sądy nadal odbierają tego typu oświadczenia od kredytobiorców, jednakże złożenie tego oświadczenia nie przekłada się na datę wymagalności roszczenia konsumenta oraz roszczenie o odsetki. Coraz częściej sądy krajowe zasądzają kredytobiorcom odsetki od dnia wskazanego w wezwaniu do zapłaty skierowanym przeciwko bankowi.
Spory obejmujące kredyty waloryzowane kursami walut obcych nadal budzą wiele wątpliwości, szczególnie co do wzajemnych rozliczeń stron, roszczeń podnoszonych przez banki oraz terminu ich przedawnienia. Pomimo prokonsumenckiej linii orzeczniczej, postępowanie sądowe o unieważnienie umowy stanowi wieloletni, nierzadko skomplikowany proces, który wymaga odpowiedniej wiedzy i doświadczenia. Posiadamy zespół doświadczonych prawników, którzy pomogą Ci w poprowadzeniu sprawy przeciwko bankowi, jak i z powództwa banku.
