Postępowanie restrukturyzacyjne i wierzytelności powstałe po otwarciu, a zabezpieczenie wykonania zobowiązań podatkowych

Wydanie decyzji zabezpieczającej może nierzadko doprowadzić do zatrzymania działalności biznesowej podatnika, jeśli organy podatkowe postanowią wykonać tę decyzję poprzez chociażby zajęcia wierzytelności z rachunków bankowych podatnika, zajęcie wierzytelności od kontrahentów.

Oczywistym jest, że podatnik ma możliwość kwestionowania instancyjnego czynności organów podatkowych, natomiast nie spowoduje to zwykle szybkiego uchylenia zajęcia, a w biznesie płynność i zdolność płatnicza jest często kluczowa, w szczególności dla podmiotów prowadzących działalność handlową.

Podatnicy mogą też zabezpieczyć wykonanie decyzji o zabezpieczeniu na wniosek, korzystając m.in. z gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej, weksla z poręczeniem banku, czy też poręczenia bankowego, natomiast liczyć się trzeba z tym, że banki mogą nie być chętne kontraktować z takim podatnikiem, na którego rachunkach bankowych widnieje zajęcie. Jakie możliwości zatem ma podatnik i czy warto zwrócić spojrzenie w kierunku postępowań restrukturyzacyjnych?

Z pewnością tak. Postępowanie restrukturyzacyjne dostępne jest pod pewnymi warunkami dla podatników niewypłacalnych lub, co istotne, zagrożonych niewypłacalnością. Zagrożenie niewypłacalnością nie zostało zdefiniowane w ustawie natomiast przyjąć można, że jest to stan, który w nieodległej przyszłości może przerodzić się już w niewypłacalność. Wnioski w tym zakresie będziemy wyprowadzać zawsze w oparciu o sytuację ekonomiczną podatnika.

Gdy dojdzie do zajęcia rachunków bankowych dłużnika w trybie zabezpieczenia wykonania zobowiązania podatkowego, a podatnik swoją działalność opiera na przepływach pieniężnych, wykazanie istnienia stanu co najmniej zagrożenia niewypłacalnością nie powinno nastręczać problemów.

Co warto wówczas zrobić, to zweryfikować jaki procent wierzytelności wobec podatnika, które miałyby podlegać restrukturyzacji, stanowią wierzytelności sporne. To przesądzi o wyborze właściwego postępowania restrukturyzacyjnego, jeśli procent wierzytelności spornych przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem (w pewnym uproszczeniu, wierzytelności powstałe przed otwarciem postępowania restrukturyzacyjnego, wobec których nie znajdują zastosowanie przepisy szczególne). Uwaga podatnika zapewne wówczas zostanie zwrócona w kierunku postępowania układowego lub sanacyjnego.

Głębszej analizy będzie wymagała zwykle sytuacja podatnika, któremu w decyzji o zabezpieczeniu organ określił przybliżoną kwotę zobowiązania podatkowego. Przybliżona kwota wedle ustaleń organu może znacząco odbiegać od wizji podatnika, jeśli chodzi o jej ostateczną wysokość i tą okolicznością także trzeba zarządzić przygotowując się do złożenia wniosku restrukturyzacyjnego.

W każdym przypadku natomiast domagając się otwarcia postępowania układowego lub postępowania sanacyjnego, możemy wnosić o zainicjowanie tzw. postępowania zabezpieczającego w postępowaniu o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego.

W ramach tego postępowania dłużnik ma prawo do złożenia do Sądu Restrukturyzacyjnego wniosku o uchylenie zajęcia rachunku bankowego, jeśli jest to niezbędne dla osiągnięcia celów postępowania. Uchylając zajęcie rachunku bankowego sąd ustanawia tymczasowego nadzorcę sądowego, jeśli wcześniej – w ramach zabezpieczenia majątku dłużnika na potrzeby postępowania restrukturyzacyjnego – nie został ustanowiony.

Tymczasowym nadzorcą sądowym jest podmiot posiadający licencję doradcy restrukturyzacyjnego co ma gwarantować profesjonalną opiekę nad zabezpieczonym majątkiem.

Ustanowienie tymczasowego nadzorcy sądowego spowoduje daleko idące ograniczenia podatnika w dysponowaniu majątkiem, a ponadto dyspozycje dotyczące środków na rachunku bankowym, którego zajęcie uchylono, będą wymagały zgody tymczasowego nadzorcy, natomiast ten stan jest zwykle daleko bardziej korzystny niż brak możliwości dysponowania środkami niemal wcale.

Kluczowa okaże się wiarygodność jaką będzie w stanie zbudować podatnik w relacji z tymczasowym nadzorcą sądowym, a także transparentność jego poczynań i ukierunkowanie na utrzymanie biznesu, na czym każdorazowo będzie zależało także tymczasowemu nadzorcy.

Nie sposób pominąć, że omawiany w niniejszym artykule środek zwykle zostanie rozpoznany znacznie szybciej, aniżeli zakończą się postępowania, w których dochodzi do kwestionowania decyzji organów podatkowych. Lepsze tempo rozpoznania wniosku podatnika o zadysponowanie środkami z rachunku bankowego, którego zajęcie zostało uchylone przez Sąd Restrukturyzacyjny, z pewnością będzie miał także tymczasowy nadzorca sądowy, z którym dłużnik zwykle pozostaje w bieżącym kontakcie. Jest to przecież niesądowy organ postępowania, z którym kontakt jest znacznie łatwiejszy niż z sądem lub urzędem podatkowym.

Może to doprowadzić do uregulowania zobowiązań, od których zależy osiąganie przychodów przez podatnika, a w konsekwencji do wyposażenia podatnika w środki niezbędne do kontynuacji działalności oraz pokrycia kosztów postępowania restrukturyzacyjnego. Warto o tym pamiętać.