„Wakacje składkowe” – kto i kiedy może z nich skorzystać?

Już 1 listopada 2024 r. wejdą w życie zmiany wprowadzone ustawą z dnia 9 maja 2024 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2024 r. poz. 863). Oczekiwana nowelizacja wprowadza nowe rozwiązanie dla osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, które umożliwia zwolnienie z opłacania składek na ubezpieczenia społeczne przez jeden miesiąc w danym roku kalendarzowym, tzw. wakacje składkowe. W niniejszym artykule szczegółowo analizujemy kto, kiedy i jak może złożyć wniosek o zwolnienie ze składek. Zwracamy także uwagę na kwestię „opłacalności” skorzystania z tzw. wakacji kredytowych, w kontekście złożoności procedury, a także – zależnie od przyjętego modelu opodatkowania – braku możliwości odliczenia zwolnionych składek na ubezpieczenia społeczne od dochodu oraz braku możliwości zaliczenia ich do kosztów uzyskania przychodu (skala podatkowa, podatek liniowy), jak również braku możliwości odliczenia tych składek od przychodu, co wpłynie na wysokość należnego podatku dochodowego (ryczałt).

Zwolnienie z obowiązku opłacania należnych składek dotyczy składki:

• emerytalnej,
• rentowej,
• wypadkowej,
• oraz chorobowej,

jeżeli ubezpieczony dobrowolnie podlegał ubezpieczeniu chorobowemu w miesiącu złożenia wniosku oraz w miesiącu go poprzedzającym.

Zwolnienie nie dotyczy jednak składki na ubezpieczenie zdrowotne, w związku z czym przedsiębiorca uniknie jedynie obowiązku zapłaty składek na ubezpieczenia społeczne.

Nowelizacja ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z 9 maja 2024 r. wprowadza regulacje dotyczące składek na ubezpieczenia społeczne należne tylko i wyłącznie od przedsiębiorcy, zwolnienie nie dotyczy składek na ubezpieczenia społeczne osób ubezpieczanych przez przedsiębiorcę, np. jego pracowników czy osób współpracujących.

Kto i na jakich zasadach może skorzystać z miesięcznego zwolnienia ze składek ZUS? Ustawodawca jednoznacznie precyzuje warunki zwolnienia ze składek na ubezpieczenia społeczne, przesądzając, że ze zwolnienia będzie mogła skorzystać osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą na zasadach określonych w ustawie z dnia 6 marca 2018 r. – prawo przedsiębiorców, która spełni następujące warunki:

• w miesiącu kalendarzowym poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku miała zgłoszonych do ubezpieczenia emerytalnego, rentowego i wypadkowego lub ubezpieczenia zdrowotnego nie więcej niż dziesięciu ubezpieczonych;
• w ostatnich 2 latach kalendarzowych poprzedzających rok złożenia wniosku nie osiągnęła przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej lub co najmniej w jednym roku z 2 ostatnich lat kalendarzowych poprzedzających rok złożenia wniosku osiągnęła przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej nieprzekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro;
• jako ubezpieczony w roku kalendarzowym poprzedzającym rok złożenia wniosku oraz w okresie od początku roku kalendarzowego złożenia wniosku do dnia złożenia tego wniosku nie wykonywała pozarolniczej działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego w roku kalendarzowym rozpoczęcia działalności gospodarczej lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywała w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej;
• w miesiącu kalendarzowym poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku jako ubezpieczony podlegała ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

Równowartość przychodu przedsiębiorcy w euro oblicza się według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski w ostatnim dniu roboczym roku kalendarzowego poprzedzającego rok złożenia wniosku o zwolnienie ze składek na ubezpieczenia społeczne.

Co istotne, okres zwolnienia ze składek na ubezpieczenia społeczne nie wpłynie negatywnie na prawo przedsiębiorcy do korzystania ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych. Osoby korzystające ze zwolnienia pozostaną członkami systemu ubezpieczeń społecznych, co jest istotne dla naliczania stażu i kapitału na przyszłe świadczenia emerytalne.

Rozwiązanie wprowadzone ustawą nowelizującą ustawę o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi pomoc de minimis. Przedsiębiorca będzie mógł skorzystać ze zwolnienia tylko wtedy, kiedy będzie dysponował limitem pomocy de minimis co najmniej w wysokości sumy obowiązujących go we wskazanym miesiącu kalendarzowym składek na ubezpieczenia społeczne podlegających zwolnieniu.

Nowelizacja ustawy o ubezpieczeniach społecznych wskazuje, że przedsiębiorca, który chce skorzystać ze zwolnienia od składek na ubezpieczenia społeczne, musi złożyć wniosek za pomocą elektronicznego formularza dostępnego na swoim profilu ZUS.

Wniosek powinien być złożony w miesiącu poprzedzającym wybrany miesiąc zwolnienia. Ponieważ nowa ustawa wchodzi w życie 1 listopada 2024 r., przedsiębiorca zainteresowany zwolnieniem ze składek jeszcze w bieżącym roku powinien złożyć wniosek w listopadzie 2024 r., aby uniknąć płacenia składek za grudzień 2024 r.

Nie ma wątpliwości, że nowe rozwiązanie stanowi znaczące ułatwienie dla przedsiębiorców opłacających pełne składki na ubezpieczenia społeczne. Przedsiębiorcy korzystający z preferencyjnych stawek lub ulgi „Mały ZUS" powinni dokładnie rozważyć, czy zwolnienie ze składek na ubezpieczenia społeczne jest dla nich korzystne.

Procedura skorzystania ze zwolnienia wiąże się z wieloma formalnościami, takimi jak wypełnienie i złożenie wniosku oraz przekazanie go księgowości, która zajmie się wypełnieniem deklaracji rozliczeniowej. W rezultacie może się okazać, że koszty procedury przewyższają korzyści ze zwolnienia.

Warto również zaznaczyć, że przedsiębiorcy opodatkowani według skali podatkowej lub podatkiem liniowym nie będą mogli odliczyć zwolnionych składek na ubezpieczenia społeczne od dochodu ani zaliczyć ich do kosztów uzyskania przychodu. Natomiast podatnicy opodatkowani ryczałtem nie będą mogli odliczyć tych składek od przychodu, co wpłynie na wysokość należnego podatku dochodowego.

Z uwagi na te aspekty, przedsiębiorca powinien dokładnie przeanalizować, czy skorzystanie ze zwolnienia jest dla niego opłacalne. Jednym z obszarów naszego wsparcia jest bieżąca obsługa prawna firm  - zachęcamy do kontaktu z naszymi ekspertami.