Postępowanie o unieważnienie kredytu hipotecznego udzielonego przez Bank Rozwoju Eksportu S.A. (obecnie: mBank S.A.)

10 września 2020 r. w imieniu naszego Klienta złożyliśmy pozew o ustalenie nieważności umowy kredytu „frankowego” i o zapłatę do Sądu Okręgowego w Poznaniu. Sprawa dotyczyła umowy kredytu hipotecznego indeksowanego do franka szwajcarskiego (CHF).

Bankiem udzielającym kredytu był Bank Rozwoju Eksportu S.A. (obecnie: „mBank S.A.”). Kredyt został udzielony naszym Klientom w złotówkach (160 000 zł) i w tej walucie spłacany był do stycznia 2014 r., od lutego 2014 r. nasi Klienci kredyt spłacali we frankach szwajcarskich.

Wnosiliśmy o zasądzenie na rzecz Powoda od Pozwanej kwoty 51.758,42 złotych oraz 25.734,87 CHF jako zwrotu świadczeń nienależnych uiszczonych przez Powodów w okresie 10 lat przed wniesieniem pozwu – tj. od dnia 10 września 2010 r. do 27 maja 2020 r., w którym to dniu wystawione zostało ostatnie zaświadczenie banku.

W ramach żądania głównego pozwu wnosiliśmy również o stwierdzenie nieważności kredytu. W dniu składania pozwu kredyt naszych Klientów pozostawał niespłacony, w związku z czym jedynie unieważnienie umowy kredytu zwolniłoby Powodów z obowiązku zapłaty przyszłych rat kredytu.

Roszczenie o stwierdzenie nieważności umowy oparliśmy w pierwszej kolejności na sprzeczności zapisów umowy kredytu z powszechnie obowiązującym prawem. Przede wszystkim, umowa kredytu naszych Klientów zawierała postanowienia sprzeczne z przepisami art. 69 ust. 1 oraz 69 ust. 2 pkt 2, 4 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe. Norma wynikająca z powołanych przepisów zakazuje bankom żądania od kredytobiorców zwrotu większej kwoty środków pieniężnych aniżeli ściśle określonej i oddanej do dyspozycji liczby środków pieniężnych. Obecna w umowie naszych Klientów waloryzacja kredytu do CHF, odsyłająca do kształtowanych wyłącznie przez bank tabel kursowych, stanowiła o naruszeniu powołanych przepisów. W wyniku waloryzacji kredytu, w dniu podpisywania umowy nasi Klienci nie wiedzieli de facto jaką kwotę będą musieli bankowi zwrócić.

Do naruszenia przepisu z art. 69 ust. 1 Prawa bankowe w niniejszej sprawie doszło także w ten sposób, że przedmiotowa umowa nie zawierała wszystkich essentialia negotii umowy kredytu. Kwota kredytu musi być bowiem ściśle określona w umowie, a brak jej oznaczenia prowadzi do braku zobowiązania, nie sposób bowiem zgodzić się, aby strona zgodziła się zaciągnąć zobowiązanie, skoro jego wysokość nie została określona. W naszej sprawie wysokość kwoty, którą nasi Klienci mieliby bankowi zwrócić, nie została w umowie określona. Bank wysokość tej kwoty kształtować mógł w zasadzie dowolnie za pomocą swoich wewnętrznych tabel. Nasi Klienci wiedzieli jedynie jaką otrzymają od banku kwotę w złotówkach, nie wiedzieli natomiast jaką kwotę będą musieli ostatecznie bankowi zwrócić.

Jak przy wielu tego typu sprawach, nasi Klienci nie mieli żadnego wpływu na treść umowy kredytu.

Sąd zaproponował stronom skierowanie sprawy do mediacji sądowej i zobowiązał do ustosunkowania się.

Tego dnia jako pełnomocnik Powodów wykonaliśmy zobowiązanie sądu wyrażając zgodę na mediację.

W tym dniu dostarczono nam odpowiedź na pozew strony Pozwanej, która nie poparła sądowej propozycji mediacji.

Wniosła o oddalenie żądania pozwu w całości oraz o pominięcie części wniosków dowodowych strony Powodowej i zasądzenie kosztów procesu po stronie naszych Klientów.

Wystosowaliśmy replikę na odpowiedź na pozew, w której podtrzymaliśmy w całości żądanie pozwu.

Wnieśliśmy również o pominięcie wniosków dowodowych zgłoszonych przez pełnomocnika Pozwanego, gdyż naszym zdaniem dowody te dotyczyły faktów nieistotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd wyznaczył termin rozprawy na 29 czerwca 2022 r.

Działając w imieniu Powodów złożyliśmy wniosek o modyfikacje powództwa rozszerzając roszczenia wynikające z pozwu o dalsze kwoty.

Tym sposobem wnieśliśmy o zasądzenie od Pozwanej łącznie na rzecz obojga Powodów kwot 205 772,68 PLN oraz 32 351,23 CHF jako zwrotu wszelkich rat kapitałowo-odsetkowych uiszczonych przez Powodów w okresie od dnia zawarcia Umowy Kredytu tj. 16 września 2008 r. do dnia całkowitej spłaty kredytu tj. 25 kwietnia 2022 r, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi:

• od kwoty 76 724,41 PLN od dnia 21 lipca 2020 r. do dnia zapłaty;
• od kwoty 25 734,87 CHF od dnia 21 lipca 2020 r. do dnia zapłaty;
• od kwoty 129 048,27 PLN od dnia następnego po doręczeniu Pozwanemu odpisu pisma do dnia zapłaty;
• od kwoty 6 616,36 CHF od dnia następnego po doręczeniu Pozwanemu odpisu pisma do dnia zapłaty z uwagi na stwierdzenie, iż Umowa Kredytu jest nieważna.

Wraz z rozszerzeniem powództwa o zapłatę, cofnęliśmy żądanie o stwierdzenie nieważności umowy kredytu. Cofnięcie powództwa w tym zakresie wynikało z tego, że w toku procesu nasi klienci spłacili przedmiotowy kredyt w całości, a tym samym utracili interes prawny w stwierdzeniu nieważności umowy. Wszystkie wady umowy, stanowiące o jej nieważności, oczywiście pozostawały aktualne i uzasadniały one zwrot wpłaconych przez klientów rat kredytu na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Ponieważ jednak umowa kredytu nie rodziła już dla naszych klientów przyszłych zobowiązań, to nie mieliśmy już interesu prawnego w stwierdzaniu jej nieważności i tym samym powództwo w tej części zostałoby oddalone.

W zakresie tym aktualne pozostaje stanowisko Sądu Najwyższego, zajęte wyroku z 4 kwietnia 2019 r., sygn. III CSK 159/17, zgodnie z którym spełnienie świadczenia, którego wysokość została określona na podstawie abuzywnych postanowień umownych, nie pozbawia tych postanowień cechy abuzywności ani nie sprawia, że ocena ich abuzywności staje się bezprzedmiotowa. Niedozwolone postanowienie umowne nie wiąże konsumenta, w związku z czym nie może z niego wynikać żadne zobowiązanie. Co do zasady więc świadczenie wynikające z takiego zobowiązania będzie nadal świadczeniem nienależnym.

Szerzej o zagadnieniu interesu prawnego w wytoczeniu powództwa o stwierdzenie nieważności umowy kredytu oraz o dochodzeniu roszczeń po spłacie kredytu. 

Strona pozwana wystosowała pismo procesowe, w którym podtrzymała wszystkie dotychczasowe wnioski i twierdzenia oraz zaprzeczyła twierdzeniom naszych Klientów m.in. temu że Powodowie podpisując Umowę Kredytu nie mieli możliwości negocjacji warunków oferty, nie byli poinformowani o ryzyku kursowym oraz byli nakłaniani do wyboru kredytu we frankach szwajcarskich.

Bank wskazał również, że aktywny udział Powodów we wszystkich czynnościach związanych z uruchomieniem i spłatą kredytu pozwala przyjąć domniemanie faktyczne w obszarze ich świadomości dotyczącej działania kredytu oraz związanego z nim ryzyka.

23 listopada 2022 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu wydał wyrok na korzyść Powodów, zasądzając od Pozwanego na rzecz Powodów kwoty 205.772,68 zł oraz 32.351,23 CHF wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie:

• od kwoty 76 724,41 PLN od dnia 21 lipca 2020 r. do dnia zapłaty;
• od kwoty 25 734,87 CHF od dnia 21 lipca 2020 r. do dnia zapłaty;
• od kwoty 129 048,27 PLN od dnia 30 czerwca 2022 r. do dnia zapłaty;
• od kwoty 6 616,36 CHF od dnia 30 czerwca 2022 r. do dnia zapłaty.

Umorzył też postępowanie w zakresie powództwa o ustalenie jednocześnie odstępując od obciążenia Powodów kosztami postępowania. Nakazał Pozwanemu poniesienie całkowitych kosztów procesu w kwocie 11.864 zł oraz zapłatę tej należności na rzecz Powodów.