Układ częściowy - na czym polega, jakie są jego wady i zalety?
W praktyce nierzadko spotyka się sytuacje, w których dłużnik ma problem z regulowaniem tylko części zobowiązań, np. zobowiązań wobec podmiotów finansujących działalność dłużnika, podmiotów publicznoprawnych, czy innych wierzycieli o strategicznym znaczeniu dla działalności dłużnika. W rezultacie nie zawsze zasadne jest wszczynanie postępowania, które będzie obejmowało wszystkich wierzycieli, również takich, przy których nie wystąpiły problemy z regulowaniem zobowiązań. Odpowiedzią na taką sytuację jest możliwość zawarcia układu częściowego w ramach postępowania o zatwierdzenie układu oraz przyspieszonego postępowania układowego. Zapraszamy do zapoznania się z naszym artykułem, w którym objaśniamy, dla kogo odpowiedni jest układ częściowy, oraz omawiamy wady i zalety układu częściowego.
Czym jest układ częściowy?
Pomimo rosnącej popularności postępowań restrukturyzacyjnych, stosunkowo niewiele osób zdaje sobie sprawę czym jest układ częściowy. Układ częściowy w prawie restrukturyzacyjnym to rodzaj układu, w którym restrukturyzacji podlegają jedynie niektóre zobowiązania dłużnika, a nie wszystkie. Zobowiązania te muszą mieć zasadniczy wpływ na dalsze funkcjonowanie przedsiębiorstwa dłużnika.
Układ częściowy może zostać zaproponowany przez dłużnika w postępowaniu o zatwierdzenie układu albo w przyspieszonym postępowaniu układowym.
Układ częściowy ma główny cel polegający na przyspieszeniu i ułatwieniu wynegocjowania i zawarcia układu między dłużnikiem a mniejszą liczbą wierzycieli niż w przypadku układu obejmującego wszystkich wierzycieli restrukturyzowanego podmiotu.
Pozwala to dłużnikowi na złożenie propozycji układowych dotyczących tylko niektórych ze zobowiązań, których restrukturyzacja ma zasadniczy wpływ na dalsze funkcjonowanie przedsiębiorstwa. Możliwość objęcia układem tylko części wierzycieli stanowi główna zaletę układu częściowego, a także prowadzi do jego uproszczenia oraz przyspieszenia. Innymi słowy, układ częściowy to mechanizm, który pozwala dłużnikowi na restrukturyzację jedynie tych zobowiązań, które są dla niego najbardziej istotne. Dzięki temu dłużnik może szybciej i łatwiej wyjść z kryzysu finansowego.
Możliwość objęcia układem wierzytelności zabezpieczonej rzeczowo
Kolejną zaletą tego postępowania jest możliwość objęcia układem wierzytelności zabezpieczonej hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską bez uzyskania zgody wierzyciela na objęcie układem. Warunkiem objęcia układem takiej wierzytelności jest przedstawienie takich propozycji układowych, które przewidują pełne zaspokojenie wierzytelności wraz z należnościami ubocznymi w terminie określonym w układzie albo zaspokojenie wierzyciela w stopniu nie niższym od tego, jakiego może się spodziewać w przypadku dochodzenia wierzytelności wraz z należnościami ubocznymi z przedmiotu zabezpieczenia. Wierzyciele zabezpieczeni rzeczowo rzadko są zainteresowani uczestnictwem w postępowaniu restrukturyzacyjnym, w rezultacie układ częściowy może być jedyną możliwością na zrestrukturyzowanie takiego zobowiązania bez uzyskiwania ich zgody.
Wady układu częściowego
Układ częściowy w prawie restrukturyzacyjnym ma szereg zalet, takich jak przyspieszenie i ułatwienie restrukturyzacji, czy wyłączenie poza nawias postępowania wierzytelności, z regulowaniem których dłużnik nie ma problemów i nie chce z ich względu wydłużać całego postępowania. Jednak układ częściowy ma również pewne wady, które należy wziąć pod uwagę przed jego zastosowaniem.
Pierwszą wadą układu częściowego jest to, że zastosowanie tej konstrukcji może utrudnić dłużnikowi współpracę z kontrahentami. Kontrahenci, którzy nie zostali objęci układem, mogą obawiać się, że dłużnik nie będzie w stanie wywiązać się ze swoich zobowiązań, co może prowadzić do zerwania współpracy. Rozpowszechnienie informacji o postępowaniu restrukturyzacyjnym dłużnika może prowadzić do utraty zaufania wierzycieli nieobjętych układem. Wierzyciele ci mogą ograniczyć lub całkowicie wstrzymać współpracę z dłużnikiem, co może mieć negatywny wpływ na dalsze funkcjonowanie przedsiębiorstwa. Tę okoliczność należy wziąć pod uwagę w specyficznych branżach, w których istotnym elementem powiązań biznesowych jest wzajemne zaufanie między podmiotami.
W pewnych przypadkach zastosowanie układu częściowego może również prowadzić do pokrzywdzenia wierzycieli, którzy zostali objęci układem.
Należy podkreślić, że wady układu częściowego mogą być istotne w niektórych przypadkach. Dlatego przed zastosowaniem tego rodzaju układu dłużnik powinien dokładnie przeanalizować jego potencjalne skutki.
Sposób wyodrębnienia wierzycieli
Istotne znaczenie dla skutecznego zawarcia układu częściowego ma sposób wyodrębnienia wierzycieli objętych układem częściowym. Ustawodawca wskazuje wprost, iż wyodrębnienie wierzycieli winno nastąpić w oparciu o obiektywne i uzasadnione ekonomicznie kryteria dotyczące stosunków prawnych wiążących wierzycieli z dłużnikiem. Niedopuszczalne jest określenie kryteriów, które mają na celu pominięcie wierzyciela przeciwnego zawarciu układu częściowego, czy też określenie propozycji układowych w taki sposób, że doprowadziłyby do zmniejszenia możliwości zaspokojenia wierzytelności nieobjętych układem.
Sposób wyodrębnienia podlega ocenie Sądu
Kryteria wyodrębnienia podlegają ocenie przez Sąd pod kątem ich zgodności z prawem. Od wyniku tej oceny uzależnione jest osiągnięcie skutków postępowania restrukturyzacyjnego. W przypadku stwierdzenia niezgodności z prawem określonych we wniosku o zatwierdzenie układu częściowego kryteriów wyodrębnienia wierzycieli, Sąd odmawia zatwierdzenia układu. W przypadku wniosku o otwarcie przyspieszonego postępowania układowego kontrola kryteriów wyodrębnienia następuje niezwłocznie po złożeniu wniosku poprzez wydanie postanowienia w przedmiocie zgodności z prawem kryteriów wyodrębnienia wierzycieli objętych układem częściowym. Prawomocnie negatywna weryfikacja kryteriów wyodrębnienia skutkuje umorzeniem postępowania, chyba że dłużnik zaproponuje inne kryteria, które zostaną pozytywnie zweryfikowane przez Sąd.
Podsumowanie
W rezultacie możliwość przeprowadzenia postępowania restrukturyzacyjnego w stosunku do części wierzytelności w ramach układu częściowego może wpłynąć na przyspieszenie oraz uproszczenie procedury oddłużeniowej. Pozwoli na nieangażowanie w postępowanie wierzycieli, którzy i tak otrzymaliby pełne zaspokojenie, a także – po spełnieniu kryteriów, umożliwi objęcie układem wierzycieli, na których objęcie w normalnej procedurze wymagana byłaby ich zgoda. Jednakże należy mieć na uwadze, iż warunkiem skutecznego zawarcia takiego układu jest właściwe przygotowanie kryteriów wyodrębnienia. Stwierdzenie ich niezgodności z prawem może doprowadzić do nieosiągnięcia celu postępowania.
