Przed podpisaniem umowy warto przeanalizować pewne kluczowe aspekty, aby dobrze oszacować ewentualne, potencjalne korzyści i ryzyka. Zawarcie umowy z spółką znajdującą się w stanie upadłości może wydawać się kuszącą okazją, ale jest obarczone szeregiem ryzyk i wymaga każdorazowo pogłębionej analizy. W niniejszym artykule przedstawiamy kluczowe aspekty, na które należy zwrócić uwagę przy zawieraniu umów ze spółkami w upadłości. Upadłość spółki ogłasza sąd na wniosek jej samej lub jej wierzycieli wówczas, gdy spółka znalazła się w stanie niewypłacalności, a co za tym idzie – utraciła zdolność do realizowania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Ogłoszenie upadłości otwiera postępowanie upadłościowe, w którym majątek spółki staje się masą upadłości, służącą zdobyciu środków na spłatę wierzycieli, zarządzaną przez syndyka.
Weryfikacja statusu prawnego potencjalnego kontrahenta
Przed przystąpieniem do podpisania umowy ze spółką w upadłości warto zebrać informacje dotyczące jej sytuacji prawnej.
Kluczowe jest także ustalenie, czy na aktywach spółki w upadłości ciążą jakieś obciążenia lub ograniczenia, które mogą wpłynąć na ich wartość i możliwość dysponowania nimi. Ponadto, ważne jest zrozumienie struktury zobowiązań spółki w upadłości, aby ocenić ryzyko związane z ewentualnymi roszczeniami wierzycieli. Do zapoznania się ze statusem prawnym spółki w upadłości posłużyć mogą następujące źródła:
1) Krajowy Rejestr Sądowy (KRS)
Informacji o spółce, z którą zamierzamy zawrzeć umowę w pierwszej kolejności należy szukać w Krajowym Rejestrze Sądowym. W wyszukiwarce KRS, po podaniu właściwych danych rejestrowych m.in. numeru NIP, REGON czy numeru KRS, można zweryfikować odpowiednią rubrykę dotyczącą upadłości. Warto jednak zachować czujność, bowiem informacje dotyczące upadłości nie są aktualizowane w czasie rzeczywistym i nie ma adnotacji o tym, czy postępowanie upadłościowe trwa aktualnie (zazwyczaj od wydania przez sąd postanowienia do upublicznienia informacji w rejestrze mija kilka tygodni).
Po ogłoszeniu upadłości spółki w KRS obok danych osób uprawnionych do reprezentacji wskazanych w dziale 2 zostaną ujawnione dane syndyka. Z dniem ogłoszenia upadłości upadły traci prawo zarządu oraz możliwość korzystania z mienia wchodzącego do masy upadłości i rozporządzania nim. Zgodnie z art. 75 ust. 1 i art. 77 ust. 1 ustawy – Prawa upadłościowego czynności prawne upadłego dotyczące mienia wchodzącego do masy upadłości są nieważne. Po ogłoszeniu upadłości spółki członkowie zarządu spółki zachowują swoje funkcje, ale pozbawieni są możliwości kierowania spółką, a zakres ich działania jest ograniczony tylko do czynności prawnych niedotyczących masy upadłości. W związku z tym, jeśli będziemy dokonywać czynności ze spółką w upadłości należy skontaktować się z wyznaczonym przez sąd syndykiem.
2) Krajowy Rejestr Zadłużonych (KRZ)
Zgodnie z prawem informacje o upadłości są jawne, co oznacza, że każdy ma do nich dostęp. W Polsce od grudnia 2021 r. działa Krajowy Rejestr Zadłużonych. Jest to system teleinformatyczny prowadzony przez Ministerstwo Sprawiedliwości, który można znaleźć tutaj>
W przypadku weryfikowania spółki w KRZ konieczne będzie posiadanie jej danych rejestrowych takich jak np.: numer KRS czy numerze NIP. Dzięki KRZ możemy odnaleźć informacje czy upadłość spółki została już ogłoszona, ale także, czy i kiedy spółka, z którą zamierzamy zawrzeć umowę złożyła wniosek upadłościowy. Ponadto, Krajowy Rejestr Zadłużonych gromadzi dane o tym, kto został wyznaczony do pełnienia funkcji syndyka, czy też, do kiedy należy zgłaszać wierzytelności, aby zostały ujęte na liście wierzytelności.
3) Monitor Sądowy i Gospodarczy.
Natomiast informacje o postępowaniach upadłościowych, w których wniosek o ogłoszenie upadłości złożono przed 1 grudnia 2021 r., można zweryfikować w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.
Wyszukiwanie podmiotów w Monitorze Sądowym i Gospodarczym może odbywać się m.in. po nazwie firmy, numerze NIP, numerze KRS i adresie siedziby, co znacząco ułatwia możliwość znalezienia spółki, nawet wtedy, kiedy nie posiadamy jej pełnych danych rejestrowych.
Rola syndyka spółki w upadłości
W postępowaniu upadłościowym kluczową rolę odgrywa syndyk, bowiem wszelkie czynności prawne dotyczące majątku upadłego przedsiębiorstwa są dokonywane przez niego.
Po ogłoszeniu upadłości syndyk spółki w upadłości może prowadzić dalej przedsiębiorstwo, jeżeli możliwa jest sprzedaż przedsiębiorstwa upadłego w całości lub jego zorganizowanych części bądź są szanse na zawarcie układu z wierzycielami.
W takiej sytuacji syndyk jest zobowiązany podjąć wszelkie działania zapewniające zachowanie przedsiębiorstwa w stanie co najmniej niepogorszonym. Jeśli prowadzenie przedsiębiorstwa przez syndyka ma trwać przez okres dłuższy niż 3 miesiące od dnia ogłoszenia upadłości, konieczne jest uzyskanie – pod rygorem nieważności – zezwolenia rady wierzycieli, jeśli rada nie została ustanowiona – zgody udziela sędzia – komisarz.
Ponadto, syndyk w ramach dalszego prowadzenia działalności upadłego może prowadzić działalność wymagającą koncesji, licencji albo zezwolenia, chyba że co innego wynika z odrębnych ustaw.
Ogłoszenie upadłości nie jest równoznaczne z automatycznym zakończeniem jej działalności, bowiem po ogłoszeniu upadłości może jeszcze prowadzić działalność gospodarczą, jeżeli przełoży się to na efektywność likwidacji masy upadłości. Przed zawarciem umowy z syndykiem spółki w upadłości warto wykonać następujące czynności:
- dokonać analizy sprawozdań okresowych syndyka masy upadłości (sprawozdań rachunkowych oraz sprawozdań z czynności);
- potwierdzić, czy dany syndyk jest uprawniony do prowadzenia przedsiębiorstwa spółki w upadłości;
- uzyskać stanowisko syndyka odnośnie do możliwości wykonania potencjalnej umowy na danym etapie postępowania upadłościowego.
Zabezpieczenie realizacji umowy zawartej ze spółką w upadłości
Warto pamiętać o tym, że syndyk spółki w upadłości najpierw zaspokaja koszty postępowania upadłościowego, a następnie inne zobowiązania masy upadłości.
Koszty postępowania upadłościowego to wydatki bezpośrednio związane z ustaleniem, zabezpieczeniem, zarządem i likwidacją masy upadłości oraz ustaleniem wierzytelności, natomiast do grupy innych zobowiązań masy upadłości należą m.in. inne zobowiązania powstałe z czynności syndyka. Zarówno koszty postępowania upadłościowego, jak i zobowiązania masy upadłości są przez syndyka regulowane z pierwszeństwem przed innymi zobowiązaniami. Co więcej koszty postępowania upadłościowego syndyk winien regulować na bieżąco, z uwagi na to, iż nieregulowanie tych zobowiązań może prowadzić do umorzenia postępowania upadłościowego.
Kluczowym dla zabezpieczenia interesów strony zawierającej umowę ze spółką w upadłości jest również odpowiednie dostosowanie klauzul umownych (m.in. realizacja płatności na zasadzie przedpłaty czy ustanowienie dodatkowych zabezpieczeń w umowie).
Monitorowanie przebiegu postępowania upadłościowego spółki
Syndyk zobowiązany jest do składania sprawozdania sędziemu – komisarzowi ze swoich czynności wraz sprawozdaniem rachunkowym oraz uzasadnieniem, minimum co 3 miesiące.
Zapoznanie się z tym dokumentem może być cenną wskazówką dla potencjalnego kontrahenta, który planuje zawrzeć umowę ze spółką w upadłości, bowiem znajdują się tam informacje o źródłach i wysokości przychodu wygenerowanego w toku postępowania upadłościowego czy informacje o sytuacji w postępowaniu upadłościowym m.in. z uwzględnieniem informacji o realizacji innych umów przez syndyka.
Podsumowanie
Zawarcie umowy ze spółką w stanie upadłości niesie ze sobą element nieprzewidywalności - mimo dokładnej analizy oraz stosowanych zabezpieczeń, sytuacja prawna i finansowa takiej spółki może ulec nagłej zmianie.
Warto zatem przygotować się na różne scenariusze, mając na uwadze, że nie wszystkie ryzyka da się przewidzieć czy wyeliminować. Należy bezsprzecznie stwierdzić, iż nie jest to transakcja wolna od ryzyka, ale przy odpowiednim przygotowaniu oraz specjalistycznym wsparciu, może oferować unikalne możliwości i korzyści.
Współpraca z doświadczonym doradcą prawnym w procesie negocjacji i zawierania umowy może znacząco przyczynić się do zabezpieczenia interesów oraz maksymalizacji potencjalnych korzyści.
