Crowdfunding a podatki - czy od zbiórek internetowych trzeba zapłacić podatek?

Crowdfunding (ang. finansowanie przez tłum, finansowanie społecznościowe) polega na zbieraniu pieniędzy na dany cel od osób, którzy chcieliby go całkowicie dobrowolnie wesprzeć. Zbiórki są organizowane internetowo przy pomocy stworzonych do tego serwisów (platform) crowdfundingowych takich jak Patronite.pl albo BuyCoffe.to.

Platformy zasadniczo mają szlachetny cel, służący wspieraniu działalności dobrowolnymi datkami finansowymi, które następczo powinny być przez danego twórcę przeznaczane na rozwój działalności. Twórcy przy pomocy platform internetowych reklamują swoją działalność, zachęcając odbiorców (w przypadku platformy Patronite.pl tzw. „patronów”) do regularnych wpłat na poczet ich działań. Reklamując swoją działalność twórcy nierzadko w zamian za otrzymywane wpłaty oferują określonego rodzaju usługi, których zakres zależny jest od wysokości otrzymywanej wpłaty od patrona. Przykładowo, internetowi twórcy za wpłaty w wysokości 10 zł miesięcznie oferują dostęp do prowadzonych grup na zamkniętych platformach Facebook, gdzie patron może w sposób bezpośredni komunikować się a następnie konsultować określone kwestie z danym twórcą. Są też oczywiście dużo droższe oferty, gdzie za kwoty rzędu 100 zł miesięcznie, twórcy deklarują dostęp do sporządzonych przez nich ebooków bądź indywidulane spotkania poza przestrzenią internetową. Oczywiście, są również twórcy (jednak w zdecydowanej mniejszości), którzy liczą na wpłaty od patronów w wyszczególnionych kwotach, nie oferując nic w zamian. Jak więc internetowe zbiórki rzutują na obowiązki podatkowe twórców?

Od samego sposobu prowadzenia rozliczeń podatkowych przez swoich twórców platformy często umywają ręce. Przykładowo, zgodnie z §13 pkt. 7 Regulaminu serwisu Patronite.pl, platforma nie ponosi odpowiedzialności za rozliczenia podatkowe właściciela konta z tytułu otrzymanych środków pieniężnych, w tym także odpowiedzialności związanej z postanowieniami zawartymi w ustawie o podatku od spadków i darowizn oraz ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Twórca czy zbierający środki samodzielnie winien dokonać oceny jego działań. Powstaje zatem pytanie, czy mamy do czynienia z darowizną, która w określonych sytuacjach może być zwolniona z opodatkowania, czy ze świadczeniem usług, od których to czynności należy odprowadzić podatek dochodowy.

Weryfikując zatem istnienie obowiązku podatkowego w pierwszej kolejności należy określić sama istotę czynności. W przypadku, kiedy twórca jest osobą nieprowadzącą działalności gospodarczej, natomiast w zamian za dokonane wpłaty nie oferuje darczyńcom konkretnych usług, a jedynie podziękowanie, umieszczenie na stronie internetowej lub symboliczny upominek, to otrzymanemu wsparciu pewnie będzie bliżej do darowizny. Zgodnie z art. 888 § 1 k.c. przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku. Darowiznę można uznać za dokonaną w sytuacji, jeśli dochodzi do przysporzenia majątkowego bez ekwiwalentu w postaci świadczenia wzajemnego. Co do zasady zatem, czynność ta jest nieodpłatna, druga strona nie ma bowiem żadnego zobowiązania do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za tak uczynioną wpłatę.

W myśl art. 5 przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn, obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych. Zgodnie natomiast z art. 6 ust. 1 pkt. 4 ww. ustawy, w przypadku wpłat, w których nie dochodzi do zawarcia umowy w formie aktu notarialnego, obowiązek podatkowy aktualizuje się z chwilą spełnienia przyrzeczonego świadczenia.

W świetle tego, że osoby dokonujące wpłat na rzecz twórców będą pewnie osobami z nimi niespokrewnionymi lub spowinowaconymi, darczyńcy zapewne w większości sytuacji należeć będą do III grupy podatkowej (określonej w art. 14 ust. 3 ww. ustawy). Zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt. 3 ustawy o podatku od spadków i darowizn opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej 4902,00 zł. Dokonywane wpłaty zapewne będą nieregularne, jednak należy pamiętać, że do wartości rzeczy i praw majątkowych dolicza się wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych od tej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie.

Jeśli zatem dokonywane wpłaty są relatywnie małe, zbierający środki winien zważyć czy w ciągu 5 letniego okresu nie przekroczy wpłat w wysokości 4902,00 zł od jednego darczyńcy. W takiej sytuacji podatek oblicza się od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku (4902,00 zł), według skali, o której mowa w przepisach ustawy. Konieczna zatem w tym aspekcie jest czujność twórców, tak aby we właściwym czasie złożyli zeznanie.

Internetowi twórcy powinni być świadomi, że jeśli wpłacający otrzyma świadczenie wzajemne, to wpłata wspierającego może być uznana za zapłatę za usługę. Przykładem takiego działania może być przygotowywanie i rozsyłanie newslettera subskrybentom, bądź przygotowywanie i przesłanie autorskich opracowań zamkniętej grupie osób. W takim przypadku twórca oferuję usługę, względnie sprzedaje produkt w zamian za uzyskiwane wpłaty.

Wówczas należy liczyć się z powstaniem przychodu w podatku dochodowym, od którego w zależności od określonej sytuacji będzie trzeba odprowadzić podatek wyliczony np. w oparciu o skalę podatkową lub stawkę proporcjonalną. Warto w tym aspekcie zatem skorzystać z konsultacji z doradcą podatkowym.

Podatnicy, z uwagi na rodzaj i sposób oferowanych usług, mogą posiadać trudność w określeniu, czy wpłaty dokonywane w ramach prowadzonej działalności internetowej można zakwalifikować jako darowiznę, czy od niniejszych kwot winien zostać odprowadzony podatek dochodowy.

Okoliczności dodatkowo może skomplikować sytuacja, w której twórca prowadzi działalność gospodarczą o takim samym lub zbliżonym zakresie jak działalność reklamowana na platformie crowdfundingowej. Kwotom otrzymanym od wspierających w takich sytuacjach może być bliżej do zapłaty za towary lub świadczone usługi, a w konsekwencji do ich opodatkowania podatkiem dochodowym. Nie jest to jednak reguła (por. Pismo z dnia 20.05.2020 r., wydane przez: Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, 0111-KDIB2-3.4015.38.2020.4.BD).

Zgodnie z przepisami ustawy o podatku od towarów i usług opodatkowana jest m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Stwierdzenie wystąpienia opodatkowania podatkiem VAT zależy m.in. od tego czy wpłaty przez wspierających dokonywane są w związku ze świadczeniem usług. Zgodnie ze stanowiskiem organów podatkowych, jeśli wsparcie patronów jest uznaniowym, dobrowolnym świadczeniem pieniężnym, którego nie można rozpatrywać w kategoriach zapłaty za wykonane usługi, otrzymany towar, wykonane świadczenie, wówczas niezależnie od kwoty wsparcia, nie podlega ono VAT. W sytuacji jednak, kiedy dany patron w zamian za uzyskane wsparcie otrzyma konkretną usługę, wówczas opodatkowanie tej usługi jako VAT, powinno mieć miejsce (por. Pismo z dnia 20.05.2020 r., wydane przez: Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, 0114-KDIP1-3.4012.168.2020.3.KP).