Usługi medyczne a VAT - kiedy jest możliwe zwolnienie z podatku?

W pierwszej kolejności należy stwierdzić, że ze zwolnieniami mamy do czynienia wówczas, gdy spełnione są przesłanki, o których mowa w przepisach. W przypadku braku ich spełnienia usługi medyczne podlegają opodatkowaniu stawką podstawową (obecnie 23%).

Zwolnienie usług medycznych od podatku od towarów i usług ma charakter podmiotowo-przedmiotowy.

Zwolnione z podatku od towarów i usług są usługi w zakresie opieki medycznej, jeśli służą profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia (warunki przedmiotowe wskazujące na cel świadczonych usług), wykonywane w ramach działalności leczniczej przez podmioty lecznicze.

Organy podatkowe w wydawanych interpretacjach doszły do przekonania, że zwolnione od podatku są m.in. usługi medyczne:

• akupunktury (tak, Pismo z dnia 5.02.2019 r., wydane przez: Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, 0114-KDIP1-1.4012.773.2018.2.MMA),
• leczenia ortodontycznego oraz protetyki,
• w zakresie szczepień,
• rehabilitacji leczniczej, leczenia otyłości oraz nadwagi.

Z punktu widzenia podmiotów, których usługi mogą korzystać ze zwolnienia od podatku od towarów i usług, to mogą korzystać z niego:

• podmioty lecznicze, jeśli świadczą usługi medyczne w ramach działalności leczniczej,
• lekarze i lekarze dentyści,
• pielęgniarki i położne,
• psycholodzy,
• pozostałych zawodów medycznych, o których mowa w ustawie o działalności leczniczej (m.in. dietetyk, fizjoterapeuta, masażysta, psychoterapeuta, ratownik medyczny, technicy, przy czym warto mieć na uwadze, że katalog nie jest katalogiem zamkniętym).

Warto pamiętać, że dla możliwości prowadzenia działalności leczniczej konieczny jest wpis do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą, stosownie do przepisów ustawy o działalności leczniczej.

Zakres znaczeniowy zaprezentowanych pojęć wypracowało orzecznictwo sądów krajowych oraz Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W świetle wywodów judykatury nie skorzystają ze zwolnienia m.in.:

• usługi medyczne mające charakter ekspercki, doradczy (w tym opinie biegłych na potrzeby postępowań sądowych lub prokuratorskich),
• usługi wybielania zębów,
• usługa pobierania krwi pępowinowej w celu przekazania do banku krwi.

Wątpliwości podatników budziło czy usługi medycyny estetycznej mogą korzystać ze zwolnienia z podatku od towarów i usług. Zasadniczo organy stoją na stanowisku, że zabiegi medycyny estetycznej nie korzystają ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług, a zatem podlegają opodatkowaniu stawką podstawową (tak, m.in. Pismo z dnia 25.05.2011 r., wydane przez: Izba Skarbowa w Warszawie, IPPP3/443-199/11-4/KB). Mimo tak ukształtowanego stanowiska, organy podatkowe dopuszczają pewne wyjątki przyznając prawo do zwolnienia takim zabiegom medycyny estetycznej, które służą przywracaniu i poprawie zdrowia, a także których konieczność przeprowadzenia wynika ze wskazania lekarza (m.in. Pismo z dnia 18.02.2014 r., wydane przez: Izba Skarbowa w Warszawie, IPPP1/443-77/14-2/IGo).

Rozważając możliwość zastosowania zwolnień od podatku należy w każdym przypadku zweryfikować, czy usługi medyczne świadczone są w celu określonym przez ustawodawcę oraz przez upoważnione podmioty.

Warto pamiętać, że podleganie pod zwolnienia, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 18) – 19a) ustawy o podatku od towarów i usług, nie jest jednoznaczne ze zwolnieniem z obowiązku rejestrowania sprzedaży przy użyciu kasy rejestrującej (fiskalnej). Podatnicy podatku od towarów i usług, w tym korzystający ze zwolnień, dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencje sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących. Usługi w zakresie opieki medycznej świadczonej przez lekarzy i lekarzy dentystów nie korzystają ze zwolnień rejestrowania sprzedaży przy użyciu kas, nawet jeśli nie przekroczyły progu 20.000 zł w lub odpowiedniej proporcji tej kwoty.

Jedyną możliwością zastosowania zwolnienia progowego w zakresie usług medycznych jest spełnienia wymogu, o którym mowa w § 4 ust. 4 pkt 2 rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 22 grudnia 2021 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz. U. poz. 2442 z późn. zm.). Ażeby skorzystać ze zwolnienia świadczenie usług medycznych powinno odbyć się wyłącznie przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość lub rezultat świadczenia tych usług powinien być przekazany wyłącznie przy wykorzystaniu tych środków. Ponadto podatnik świadczący usługę winien otrzymać w całości zapłatę za wykonaną czynność za pośrednictwem poczty, banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej (odpowiednio na rachunek bankowy podatnika lub na rachunek podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której jest członkiem), a z ewidencji i dowodów dokumentujących zapłatę powinno jednoznacznie wynikać, jakiej konkretnie czynności dotyczyła.