Kim jest prokurent w spółce z o.o. i jakie ma uprawnienia?

Obok zarządu i pełnomocnika, spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością może reprezentować również prokurent. W tym artykule omawiamy uprawnienia prokurenta, sposób jego powołania, a także różnice między prokurentem a członkiem zarządu.

Prokurentem nazywamy osobę, której udzielono szczególnego rodzaju pełnomocnictwa – prokury.

Prokury może udzielić wyłącznie przedsiębiorca, wpisany do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS) lub Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEiDG). Prokura obejmuje umocowanie do czynności związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa, zarówno sądowych i pozasądowych. Co istotne, co do zasady, nie można jej ograniczyć ze skutkiem wobec osób trzecich. Możliwości ograniczenia prokury ze skutkiem wobec osób trzecich muszą wynikać wyłącznie z przepisów szczególnych.

Na podstawie prokury, prokurent może reprezentować spółkę z o.o., ale w przeciwieństwie do zarządu - nie zajmuje się prowadzeniem spraw spółki w zakresie, jakim prowadzi je zarząd.

Kodeks cywilny (KC) określa, że prokurentem może być osoba fizyczna, która ma pełną zdolność do czynności prawnych. Prokurent nie może być równocześnie członkiem rady nadzorczej ani członkiem komisji rewizyjnej w danej spółce.

Prokurent nie może przenieść prokury na inną osobę, może za to udzielić jej pełnomocnictwa na potrzeby dokonania konkretnej czynności lub czynności danego rodzaju.

O ile prokurenta powołuje zarząd spółki z o.o., podejmując jednomyślnie stosowną uchwałę, to już odwołać może go każdy członek zarządu - niezależnie od sprawowanej funkcji i stanowiska pozostałych członków.

Prokurent może zostać odwołany w dowolnej chwili, przy czym zarząd musi zgłosić zarówno powołanie, jak i wygaśnięcie prokury do KRS.

Prokura powinna być udzielona na piśmie pod rygorem nieważności.

Prokura może być samoistna, łączna. W przypadku prokury samoistnej prokurent reprezentuje spółkę z o.o. samodzielnie, natomiast prokura łączna jest udzielana kilku osobom łącznie. Prokura łączna może również obejmować umocowanie prokurenta do dokonywania czynności, nie tylko z innym prokurentem, ale także albo wyłącznie z członkiem zarządu (prokura łączna mieszana).

Prokura może zostać także ograniczona wyłącznie do zakresu spraw wpisanych do rejestru oddziału przedsiębiorstwa. Określana jest wtedy jako prokura oddziałowa.

Rodzaj prokury powinien być wskazany w jej zgłoszeniu do KRS, a w przypadku prokury łącznej - należy uwzględnić także sposób jej realizowania.

Przepisy określają sytuację, w których prokura wygasa. Zalicza się do nich:

• śmierć prokurenta;
• wykreślenie przedsiębiorcy z rejestru przedsiębiorców albo Krajowego Rejestru Sądowego;
• ogłoszenia upadłości;
• otwarcie likwidacji;
• a także przekształcenia przedsiębiorcy ustanowienia kuratora dla spółki z o.o.

Po ogłoszeniu upadłości, a także w czasie likwidacji oraz kurateli nad spółką prokury nie można ustanowić.

Co ważne, utrata przez spółkę z o.o. zdolności do czynności prawnych nie powoduje automatycznego wygaśnięcia prokury.

O ile umowa spółki z o.o. nie stanowi inaczej w zakresie reprezentacji, do składania oświadczeń w imieniu spółki konieczne jest współdziałanie dwóch członków zarządu albo jednego członka zarządu łącznie z prokurentem. Wobec prokurenta mogą być składane oświadczenia, można mu również doręczać pisma, których adresatem jest spółka.

Prokura umożliwia prokurentowi reprezentowanie spółki z o.o., jednak jej zakres nie obejmuje umocowania do:

• zbycia przedsiębiorstwa;
• dokonania czynności prawnej, na podstawie, której następuje oddanie go do czasowego korzystania;
• zbywania i obciążania nieruchomości będących własnością spółki z o.o.

Dla reprezentowania spółki z o.o. we wskazanych wyżej czynnościach prokurent potrzebuje odrębnego, szczególnego pełnomocnictwa do dokonania takiej czynności. Co ważne - reprezentacja spółki przed KRS nie jest czynnością związaną z prowadzeniem przedsiębiorstwa, dlatego też nie może zajmować się tym prokurent.

Mimo, że prokurent reprezentuje spółkę z o.o. i prowadzi jej sprawy, nie można przypisać mu odpowiedzialności za jej działania. Odpowiedzialność za działania spółki ponosi jej zarząd.

Prokurent nie odpowiada swoim majątkiem za zobowiązania spółki wobec osób trzecich ani za zobowiązania podatkowe. Prokurent (w przeciwieństwie do członków zarządu) nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki z o.o. również w przypadku bezskuteczności egzekucji z jej majątku.   

Z odpowiedzialnością prokurenta będziemy mieć do czynienia wyłącznie w sytuacji, w której będzie on działał z własnej winy na szkodę spółki lub osoby trzeciej, co pociąga za sobą obowiązek naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych, przewidzianych w Kodeksie Cywilnym.

Eksperci Kancelarii doradzają na etapie zakładania spółek, a także bieżącego ich funkcjonowania – zachęcamy do kontaktu!