Z dniem 1 stycznia 2022 r. organy Krajowej Administracji Skarbowej zyskały nowe narzędzie mające w założeniu służyć zwalczaniu tzw. szarej strefy, a w szczególności przeciwdziałaniu nieprawidłowościom w zakresie ewidencjonowania sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących, niewystawiania lub niewydawania paragonów fiskalnych.
Istota instytucji.
Nabycie sprawdzające polega na nabyciu towarów lub usług w celu sprawdzenia wywiązywania się przez sprawdzanego z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego, w zakresie: (i) ewidencjonowania sprzedaży przy zastosowaniu kasy rejestrującej; (ii) wydawania nabywcy paragonu fiskalnego.
Sprawdzanym będzie (i) podatnik dokonujący sprzedaży towarów lub usług, u którego jest dokonywane nabycie sprawdzające, albo (ii) osoba dokonująca w imieniu i na rzecz podatnika sprzedaży towarów lub usług.
Nabycie sprawdzające jest dokonywane w miejscu sprzedaży towarów lub świadczenia usług przez sprawdzanego (np. punkt gastronomiczny, salon fryzjerski).
Nabycia sprawdzającego dokonywać będą funkcjonariusze Krajowej Administracji Skarbowej zatrudnieni w urzędzie skarbowym lub urzędzie celno-skarbowym. Naczelnik urzędu skarbowego oraz naczelnik urzędu celno-skarbowego mogą dokonywać nabycia sprawdzającego na terenie całego kraju.
Niezwłocznie po nabyciu towaru lub usługi od sprawdzanego sprawdzający okazuje sprawdzanemu legitymację służbową, informuje sprawdzanego o dokonaniu nabycia sprawdzającego oraz poucza sprawdzanego o jego prawach i obowiązkach.
Ujawnienie okoliczności, iż ma miejsce nabycie sprawdzające następuję więc niezwłocznie po nabyciu towaru lub usługi. Dalszy sposób postępowania uzależniony jest tego w jaki sposób podczas kontroli zachował się podatnik.
Uprawnienia sprawdzanego.
Jeśli nie stwierdzono nieprawidłowości wówczas sporządza się notatkę z służbową. Protokół sporządza się natomiast nie tylko wówczas, gdy stwierdzono nieprawidłowości, ale też wtedy, gdy nabycie sprawdzające dotyczyło usługi (np. porada prawna) lub towaru, którego z uwagi na jego rodzaj lub szczególne właściwości nie można ponownie sprzedać (np. napoje lub pożywienie przetworzone).
Towar nabyty w toku nabycia sprawdzającego jest niezwłocznie zwracany sprawdzanemu wraz z paragonem fiskalnym dokumentującym sprzedaż tego towaru, jeżeli paragon ten został wydany. W przypadku gdy towar nie podlega zwrotowi, może być pozostawiany za zgodą sprawdzonego w miejscu jego nabycia.
Usługa (np. fryzjerska) wykonana w toku nabycia sprawdzającego nie podlega zwrotowi. W przypadku gdy usługa, za którą sprawdzający zapłacił, nie została wykonana, sprawdzany jest obowiązany do zwrotu otrzymanej zapłaty. Jeżeli w toku nabycia sprawdzającego został wydany paragon fiskalny, a usługa nie została wykonana, sprawdzany jest obowiązany do przyjęcia tego paragonu, chyba że sprawdzany odmówił zwrotu otrzymanej zapłaty.
Nieprzyjęcie zwracanego paragonu lub niedokonanie zwrotu zapłaty za niewykonaną usługę naraża podatnika na odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe.
Obowiązki sprawdzanego.
Sprawdzany jest obowiązany do przyjęcia zwracanego towaru oraz paragonu fiskalnego dokumentującego sprzedaż zwracanego towaru. Podatnik jest także zobowiązany zwrotu zapłaty otrzymanej za zwracany towar oraz towar stanowiący dowód popełnienia przestępstwa, przestępstwa skarbowego, wykroczenia lub wykroczenia skarbowego, podlegającego zatrzymaniu lub dokonaniu zajęcia albo zabezpieczenia na podstawie odrębnych przepisów.
Nieprzyjęcie zwracanego towaru oraz paragonu fiskalnego, a także niedokonanie zwrotu zapłaty za zwracany towar naraża podatnika na odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe.
Sprawdzany obowiązany jest także znosić okoliczność, że czynność nabycia sprawdzającego może być dokumentowana m.in. przez filmowanie lub dokonywanie nagrań dźwiękowych.
Podsumowanie.
Dotychczas weryfikacja realizacji przez podatników obowiązków w zakresie ewidencjonowania sprzedaży na kasach rejestrujących odbywała się w toku kontroli podatkowej lub celno-skarbowej. Nabycie sprawdzające w założeniach ma być oderwane od sformalizowanego charakteru tych procedur, na co także wskazuje wyłączenie stosowania do nabycia sprawdzającego ograniczeń w kontroli, o których mowa w ustawie Prawo przedsiębiorców. Szybkość tej procedury może przyczynić się do jej szerokiego stosowania
