Czy konsument ma obowiązek ogłoszenia upadłości?

Innymi słowy skorzystanie z możliwości oddłużenia jakim jest postępowanie upadłościowe zostało pozostawione przez ustawodawcę decyzji konsumenta, z której mimo powstania stanu niewypłacalności może nie skorzystać. Powyższe oznacza również, iż dłużnik nie ponosi również odpowiedzialności m.in. karnej, odszkodowawczej czy podatkowej za jego niezłożenie.

Możliwość skutecznego złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej nie została przez ustawodawcę również ograniczona czasowo. W rezultacie od powstania stanu niewypłacalności do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości może upłynąć długi czas. Wniosek może zostać złożony nawet wiele lat po powstaniu zadłużenia, o ile takie zadłużenie na skutek upływu czasu nie uległo przedawnieniu.

Powyższe nie oznacza jednak, iż dłużnik będący konsumentem ma pełną dowolność, co do złożenia takiego wniosku. Moment złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości i odstęp czasowy od chwili powstania niewypłacalności może mieć istotne znaczenie dla ustalenia wysokości i okresu na jaki zostanie ustalony plan spłaty.

Sąd przy ustalaniu długości okresu planu spłaty bierze pod uwagę również postawę i motywację dłużnika, które doprowadziły go do stanu niewypłacalności. W rezultacie zwłoka dłużnika w złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości, może stanowić podstawę do uznania, iż doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień w wyniku rażącego niedbalstwa albo w sposób celowy. Oznacza to, co do zasady, iż okres na jaki zostanie ustalony plan spłaty nie będzie mógł być krótszy niż 3 lata, a w przypadku celowości sąd odmówi ustalenia planu spłaty uniemożliwiając oddłużenie.  

Nadto należy mieć na uwadze, iż konsument nie uzyska oddłużenia również w przypadku, gdy wcześniej prowadzone było wobec niego postępowanie upadłościowe, w którym umorzono całość lub część jego zobowiązań i od zakończenia tego postępowania do chwili złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości nie upłynął 10-letni okres.

Reasumując należy wskazać, iż przepisy prawa upadłościowego nie nakładają na niewypłacalnego konsumenta obowiązku i nie określają terminu do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Ustawa nie wiąże z niezłożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości przez konsumenta negatywnych konsekwencji, jak w przypadku przedsiębiorców. Mimo tego moment złożenia takiego wniosku będzie mieć istotne znaczenie na etapie postępowania po ogłoszeniu upadłości i może zaważyć na możliwości uzyskania oddłużenia.